De randvoorwaarden van democratische vernieuwing

Ziet de Partij van de Arbeid toegevoegde waarde in experimenteren met nieuwe vormen democratie, welke randvoorwaarden vinden wij belangrijk en wat geniet onze voorkeur? De vragen zijn in principe duidelijk. We beginnen allereerst met complimenten aan mevrouw Boshove en mevrouw Paauw voor deze aanzet tot een mogelijk initiatiefvoorstel.

Ik zal kort schetsen hoe de PvdA in Zwolle aankijkt tegen lokale democratie en inwonerbetrokkenheid. Allereerst: we vinden het belangrijk dat alle inwoners naast het stemmen 1 keer in de 4 jaar voor de gemeenteraad, ook daarnaast invloed moet kunnen hebben op zijn/haar leefomgeving.

Het recht hebben om mee te doen, mee te denken, dát is de essentie van democratie en van het gedachtegoed van de PvdA. Nederland is bij uitstek een democratisch land, maar ook met de nodige uitdagingen. Aan de ene kant willen steeds meer inwoners zelf de regie nemen over hun eigen leefomgeving, tegelijkertijd zijn er ook steeds meer mensen die de politiek en het bestuur de rug toekeren.

Als het gaat over nieuwe vormen van democratie: daar wil de PvdA net als GroenLinks en D66 werk van maken. Wat onze fractie betreft mogen Zwollenaren meer invloed krijgen over hun eigen buurt en stad. Waar dat mogelijk is of waar er behoefte is, krijgen Zwollenaren meer mogelijkheden om zelf beslissingen te nemen of om beslissingen van de gemeente te beïnvloeden. Vorig jaar hebben we nog een motie ingediend om een gelijk speelveld te creëren, het zogenaamde Right to Research, waarmee je inwoners een onderzoeksbudget toekent, zodat ze zelf expertise kunnen inschakelen en onderzoek kunnen doen.

Dat voorstel kon toen helaas niet op een meerderheid rekenen, maar we kijken met diezelfde bril naar de voorstellen die D66 en GroenLinks nu doen. Gaan die voorstellen onze inwoners daadwerkelijk meer invloed geven?

Uit de suggesties van D66 en GroenLinks spreekt het burgerberaad ons het meest aan. Het beschrijft een zorgvuldig en transparant proces, waarin de groep inwoners door loting wordt samengesteld en een afspiegeling van de samenleving is. Het lijkt ons het meest eerlijke instrument om inwoners bij complexe vraagstukken te betrekken.

Wat betreft de andere suggesties: op zich zijn wij geen tegenstanders van het digitaal platform, maar we zien daar ook nadelen. Kijk maar naar de corona-checkapp: er is een grote groep 75 plussers die geen beschikking hebben over een digitaal hulpmiddel.

Dat zou je bijvoorbeeld vooral gericht kunnen inzetten, bijvoorbeeld om jongeren te betrekken. Ook denken wij dat de inzet van het Zwols burgerpanel zou kunnen worden overwogen.

> Als we kijken naar de Omgekeerde Right To Challenge: op zich een mooi idee maar voor ons blijft gelden dat de overheid in de basis dingen goed moet regelen en in deze ook de verantwoordelijkheid heeft om te zorgen voor zij die minder zelfredzaam zijn. Vrijwilligheid moet echt het uitgangspunt zijn, en niet een verkapte bezuiniging.

Als laatste over de randvoorwaarden en een aantal overwegingen:

> Voor de PvdA is het bij democratische vernieuwingen van groot belang dat iedereen deelneemt. Uit onderzoek blijkt dat vooral hoogopgeleiden (en daarmee ook inwoners met een hoger inkomen) zich kunnen laten horen. En zelfs als een diverse groep inwoners betrokken is, dan blijkt dat de mate van invloed alsnog niet gelijk is: er wordt vaker beter geluisterd naar hogeropgeleiden*.

> Sta stil bij het feit dat 9% van de Zwollenaren laaggeletterd is.

> Daarnaast moet het middel passen bij de doelgroep.

> De gemeenteraad beslist uiteindelijk op basis van het algemeen, maatschappelijk belang en kan daarmee de wens van een grote groep Zwollenaren dus alsnog naast zich neer leggen. Dat moet altijd vanaf het begin bij ieder initiatief helder zijn. Wees helder in wat de invloed is zodat er niet onnodige teleurstellingen zullen ontstaan bij inwoners.

> Verder een stuk realisme: niet iedereen zit te wachten om mee te denken, niet iedereen is bereid om daar tijd voor vrij te maken.

En als laatste wil ik nog meegeven dat het de verantwoordelijkheid van elke volksvertegenwoordiger is om in verbinding te blijven staan met de inwoner – onze achterban.