Goedemiddag bezoekers, atelierhouders, en bewoners!
Allereerst, wat een eer dat ik dit jubileumfestival mag openen. Het is sowieso mijn favoriete Zwolse gebouw van de buitenkant. Maar binnenin dit gebouw is het een unieke plek waar kunst en cultuur en betaalbaar wonen bij elkaar komen. En laten dat nou net dé onderwerpen zijn waarom ik de politiek in ben gegaan. Fatsoenlijke en betaalbare huisvesting en betaalbare atelierruimtes voor de kunstenaars die onmisbaar zijn in onze stad. Dat komt hier op deze plek bij elkaar en dan ook nog in mijn eigen buurtje, De Pierik.
En daarnaast gebiedt de eerlijkheid mij te zeggen dat het voor een politicus heel veel leuker is om iets cultureels te mogen openen dan, ik noem maar wat, een museum of een muziekschool te moeten sluiten. Bij dezen wil ik even zeggen dat ik zeker te boeken voor culturele feestjes.
Maar ik ben hier vandaag niet om politieke promopraatjes namens de gemeente te houden, ik zit immers in de oppositie. Ik ben hier omdat ik wil vieren dat DOAS überhaupt bestaat, dat ze al zelfs al 10 + 1 jaar bestaat en omdat ik Zwolle meer DOAS-sen gun.
Kunst en politiek
We vieren vandaag het 10+1 jubileum. En ik wil jullie even meenemen langs de grote thema’s die ik net noemde, betaalbaar wonen en kunst en cultuur en de relatie tussen politiek en de kunsten.
Want het is jullie vast niet ontgaan, maar er woedt een wooncrisis. Er worden overal in het land woonprotesten georganiseerd. Ik was erbij in Amsterdam, waar duizenden – vooral jongeren – hun recht op wonen kwamen opeisen. Vandaag komen weer honderden mensen bijeen in Nijmegen. Dat is goed en bemoedigend om te zien. Dat geeft mij als politicus nog meer vuur om me in die suffige raadszaal in te zetten voor meer betaalbare woningen die ook in Zwolle broodnodig zijn.
We komen ook net een beetje uit de coronacrisis, hoewel we daar hopelijk niet ook weer langzaam naartoe afglijden. Maar wat me opviel tijdens de coronacrisis was dat de lobby van de kunstensector maar stilletjes en moeizaam op gang kwam. En we zagen allemaal dat andere sectoren een veel luidere stem hadden. De Unmute Us-parades waren redelijk laat, maar wel een mooi voorbeeld van hoe de sector elkaar vond en impact kon maken. Jammer dat dat zoiets in Zwolle dan weer niet plaatsvindt, want er is hier toch ook wel een activistisch randje? Maar goed, ook ondanks die protesten, kwam er vanuit het kabinet amper reactie op. Maar wat wil je ook met die ‘zet-maar-een-dvdtje-op’-mentaliteit.
Maar terug naar DOAS: en dan om precies te zijn naar 1996. Precies 25 jaar geleden. Want het is eigenlijk dankzij die actie toen, dat we hier vandaag zijn. Dat dit gebouw hier nog staat. Toen de LTS hier in 1985 weg ging, stond het gebouw jarenlang leeg. Het verloederde, het was mikpunt van vandalen en als dat zo zou doorgaan zou het gebouw rijp zijn voor de sloop.
Dank aan de krakers van destijds!
Dus besloten strijdbare Zwollenaren in 1996 het gebouw te kraken, dat activistische randje was er toen nog wel… 😉
Maar de krakers moesten er snel weer uit, en ondanks hun eis dat het gebouw dan wel zou worden beveiligd, viel het weer ten prooi aan vandalen en werd het vervolgens voor een tweede keer gekraakt. Toen werd het door de bewoners opgeknapt, en werden er ateliers gemaakt. Er ontstond een culturele broedplaats. En zo heb ik mij laten vertellen door enkele raadsleden en oud-raadsleden, er waren zeer memorabele feesten in de kelder.
En in de tussentijd probeerde de gemeente een permanente bestemming te vinden. Ze vroegen woningcorporatie SWZ om mee te denken bij de invulling van dit monumentale pand en daaruit volgde dus de grote renovatie in 2010 die leidde tot een duurzaam gebouw, met 35 betaalbare appartementen en maar liefst 2500 vierkante meter aan atelierruimte.
Ik las op herbestemming.nu over hoe dit precies allemaal gegaan is, hoeveel geld de provincie en de gemeente er destijds in hebben gestoken. En wat ik zo mooi vond was de opsomming van de succesfactoren van deze herbestemming: namelijk van onderwijs, naar woon- en culturele broedplaats. Zij schrijven letterlijk:
De tijdelijke bestemming van het gebouw als culturele broedplaats voor kunstenaars heeft de Oude Ambachtsschool gered. De kunstenaars die het gebouw kraakten, bewaakten het pand en zorgden ervoor dat het pand een rijksmonumentale status kreeg. Dat is denk ik goed om even bij stil te staan. Vanuit de strijdbare Zwollenaren, en met hulp van de gemeente is dit ontstaan.
De kunstenaars werden ook goed bij de herbestemming betrokken, kwamen met allerlei creatieve ideeën, maar de zet van de gemeente om juist een corporatie te betrekken en niet een commerciële ontwikkelaar was ook ontzettend slim en getuigde van lef. Lef dat ik graag weer terug zou zien als het gaat om het zorgen voor voldoende betaalbare atelierruimte.
En dan kom ik er weer terug op de relatie tussen politiek en kunst en cultuur. Die relatie is ontzettend belangrijk. En dat zeg ik niet alleen omdat ik getrouwd ben met een muzikant. In het geval van DOAS brachten de kunstenaars en krakers iets tot stand. Aan de andere kant kan de politiek zorgen voor regels rond eerlijke beloning en fatsoenlijke huisvesting.
Daarvoor moeten de politiek en de kunsten elkaar wel blijven vinden. En met elkaar in gesprek blijven. Nu is dat voor mij soms wat makkelijker met DOAS om de hoek en een muzikant aan de ontbijttafel. Maar zorg ook als sector dat je gehoord wordt. Ga een keer voor het stadhuis staan. En nu wil ik niet persé oproepen tot het kraken van een gebouw om daar een culturele broedplaats van te maken, maar laat je horen. Want Zwolle kan nog wel een paar DOAS’en gebruiken. Er is een groot tekort aan ateliers, expositieruimte en betaalbare woningen.
In de raadszaal zou ik nu zeggen, voorzitter, ik sluit af.
Ik wil afsluiten met een paar woorden over de sfeer binnen DOAS.
DOAS binnenstappen is voor mij een gevoel van ergens thuiskomen. Dat klinkt misschien een beetje cliché, maar ik weet dat ik ergens binnenstap waar het gaat om creatie. En waar dat niet meteen hoeft te leiden tot financieel resultaat. Waar wordt samengewerkt, waar men elkaar helpt. De ene kunstenaar is bijvoorbeeld wat technischer dan de andere. Wat ik een mooi voorbeeld vond is dat een dansschool het tijdelijk minder ruim had, en dat er gezamenlijk gezocht is naar een oplossing voor een goedkopere ruimte binnen het gebouw. Dat werd uiteindelijk de oude keuken. Dat is denk ik ook wat dit tot een succes maakt.
DOAS is een plek waar ruimte is om te leren. Letterlijk: er worden heel veel cursussen gegeven, maar ook figuurlijk. Ruimte om je te onttrekken aan het dagelijks leven, maar ook voor uitbundige exposities en voorstellingen en open dagen als deze. En dat is toch ook echt belangrijk. De Zwolse kunst en cultuursector is het waard om zich te laten zien en zich te laten horen. En daarvoor is samenwerking nodig. Daarmee sta je sterker. En de politiek zou zich als een bondgenoot richting de cultuursector moeten opstellen. Nee, er is niet overal geld voor, maar je moet wel zorgen dat kunstenaars kunnen werken, en wonen, zich autonoom of samen kunnen ontwikkelen.
Ton
Meike
Micha
Eline
Susan
Thea
Gea
Het grafisch ambacht
Wybo
Floor
Kees
Bert
Art
Beeldhouwschool
Lenneke
Willy
Wilma
Coen
Agnes
Sandra
Arjan
en Barbara
en alle bewoners.
Gefeliciteerd met het jubileum, maak er een fantastische dag van. Ik kijk zelf stiekem het meeste uit naar het eerste optreden van mijn eigen zoon, die hier sinds een paar maanden pianoles heeft bij Micha Wink.
Hij speelt toepasselijk, Come together, right now!
