Eerlijke kansen beginnen in het onderwijs

Voor de PvdA is het van belang dat het onderwijs er is voor iedere Zwollenaar en dat ieder kind de kans krijgt om zijn talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen. Ongeacht achtergrond, afkomst of het opleidingsniveau van ouders. Maar de gelijke kansen in het onderwijs staan onder druk en er ontstaat steeds meer een tweedeling tussen kinderen van hoog opgeleide ouders en kinderen van laag opgeleide ouders. Ons kersvers Tweede Kamerlid Amma Assante, geboren in Ghana, legde het in haar maidenspeech nog eens bloot: “Ze kreeg als schooladvies Mavo mee, terwijl ze Havo/vwo scoorde op haar citotoets. De onderbouwing daarvoor van de school was voornamelijk: je ouders spreken de taal slecht en werken allebei in de fabriek. Als jij later gaat studeren, wordt het heel moeilijk en zij kunnen jou niet bij helpen”. Uiteindelijk behaalde Amma als eerste van haar familie een universiteitsdiploma.

De onderwijskansen van kinderen van lager en hoger opgeleide ouders lopen verder uit elkaar en dat begint al vroeg. Kinderen van hoogopgeleide ouders gaan vaker naar een kinderdagverblijf en kinderen van lager opgeleide ouders gaan vaker naar de peuterspeelzaal. Op deze manier groeien kinderen op in gescheiden werelden. De overgang van de basisschool naar de middelbare school verloopt niet gelijk en de verschillen naar sociale afkomst nemen op de middelbare school verder toe. En ook bij de overstap van hbo naar universiteit zijn die verschillen zichtbaar.
Vandaar dat ik de strategische onderwijsagenda heb gelegd naast de voor de PvdA zo belangrijke lat van gelijke kansen en samen opgroeien.

Er ligt een onderwijsagenda waar wij blij mee zijn, hij is samen met de onderwijspartners opgesteld en de wethouder toont hiermee zijn ambitie en stelt duidelijke doelen. Daarnaast vinden wij het mooi dat onze motie over passend selectiemoment en differentiatie in het onderwijs zo goed is opgenomen in de agenda. Complimenten voor de wethouder. Maatwerk in de vervolgstap van de leerling en een passend selectiemoment waardoor kinderen van verschillende achtergronden langer bij elkaar in de klas blijven, is wat ons betreft een eerste stap om de tweedeling tegen te gaan.

Als we de onderwijsagenda naast de lat van gelijke kansen en samen opgroeien leggen, missen we echter nog wel een paar punten, waarvoor wij graag aandacht willen vragen:

Peuteropvang en onderwijsachterstanden
Taal- en leerachterstanden moeten zo vroeg mogelijk aangepakt worden, zodat kinderen niet met een achterstand aan de basisschool beginnen. Het mooiste zou zijn als kinderen met een voor-  en vroegschoolse indicatie terecht kunnen bij alle kinderopvang- en peuterspeelzaallocaties in Zwolle, zodat kinderen van jongs af aan samen blijven opgroeien. We hopen dat de wethouder, in het kader van de harmonisatiewet, zich hier hard voor gaat maken.

We zijn wel enigszins verbaasd over de tabel met rollen en verantwoordelijken als het gaat om onderwijsachterstanden. Hier lijken alleen de voorschool en het basisonderwijs een verantwoordelijkheid te hebben, maar wij zien hier ook zeker een rol voor het voortgezet onderwijs en het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Uit onderzoek blijkt namelijk dat 25% van de basisschoolleerlingen de school verlaat met een taalachterstand van 2,5 jaar. Als de gemeente en het onderwijs vervolgens geen aandacht hebben voor deze achterstanden, en in het bijzonder taalstimulering, dan maken wij ons zorgen om deze groep. Niet alleen voor de verdere schoolcarrière, maar ook in de voorbereiding op een plek in de samenleving. Taal is van groot belang om deel te nemen aan de arbeidsmarkt, maar ook in het goed kunnen begrijpen van instanties of het lezen van een medische bijsluiter.
Wij vroegen de wethouder dan ook of hij het met ons eens is, dat de aanpak van onderwijsachterstanden niet stopt op 12-jarige leeftijd en wat hij hierin gaat doen.

Ouderbetrokkenheid en informeel onderwijs
Bij het aanpakken van onderwijsachterstanden missen we daarnaast de ouderbetrokkenheid. We lezen later in de agenda over de betrokkenheid van ouders op de school, maar missen in de agenda het belang van de ouderbetrokkenheid thuis. Zoals onderzoek aantoont vindt 20% van het leren op school plaats en is 80% toe te schrijven aan overig. De thuissituatie speelt daarbij een grote rol. Het ene kind wordt elke avond voorgelezen, terwijl de andere ouder dat vanwege eigen taalproblemen of andere problemen niet lukt. Om achterstanden dus echt aan te pakken, moet je naar thuissituatie kijken. Een mogelijkheid om dit aan te pakken ligt naar ons idee in de samenwerking tussen onderwijs, verschillende organisaties, ouders en gemeente. De medewerkers van de kinderopvang, leerkrachten en intern begeleiders moeten in alle gevallen kijken naar de thuissituatie en positie van de ouders. Zij moeten goed kunnen signaleren op mogelijke laaggeletterdheid van de ouders en al het informele onderwijs in Zwolle goed in kaart hebben. Zodat ze per situatie maatwerk kunnen leveren en de ouders kunnen doorverwijzen naar de juiste instelling of hen zelf kunnen aanmelden bij een organisatie. Wij vroegen de wethouder wat hij wil doen om de ouderbetrokkenheid thuis beter te belichten en zijn benieuwd of hij bijvoorbeeld mogelijkheden ziet om al het informele onderwijs in Zwolle in kaart te brengen.

Werkdruk leraren
Het beste onderwijs in Zwolle begint bij de leraar, maar daar ontstaat een groeiende werkdruk. Het kost tijd om lessen goed voor te bereiden en om te zorgen voor onderwijs op maat en verschillen in de klas, oftewel het passend onderwijs. Wij hebben nagedacht over wat we in Zwolle aan dit probleem kunnen doen. Allereerst denken wij dat een vergaande samenwerking tussen de verschillende koepels kan helpen, mogelijk kunnen ze kennis en expertise van elkaar gebruiken en doorverwijzen naar de school om de hoek. Wij lezen dat de partners gezamenlijk de komende vervangingsvraag op willen vangen en wij zijn benieuwd wat hiermee bedoeld wordt. Mogelijk werpt dit ander licht op de berichtgeving in de Stentor van vorige week over het naar huis sturen van kinderen bij ziekte van een docent. Wij hopen dat de wethouder zich in wil zetten voor een vergaande samenwerking tussen de koepels.

Wij zien echter nog een mogelijke oplossing, geïnspireerd naar voorbeeld van Den Haag. Daar creëert de gemeente zogenoemde STiP banen (Sociaal Traject in Perspectief). Dit kunnen mensen met een lage loonwaarde zijn, maar ook mensen die anders langdurig in de bijstand zitten. Deze banen worden gecreëerd bij organisaties, stichtingen en verenigingen die een maatschappelijke bijdrage leveren. Wij willen graag samen met het onderwijs bekijken of een vorm van (tijdelijk) gesubsidieerde arbeidsplekken van toegevoegde waarde kan zijn voor de school en voor werknemers met afstand tot de arbeidsmarkt. Hier komen we in breder verband op terug, in het kader van de participatiewet.

Volwassenonderwijs
Er is nog één onderdeel dat wij echt missen in de onderwijsagenda en dat is het volwassenonderwijs. Wij vragen ons af waarom hier niks over is opgenomen, iedereen blijft zich immers ontwikkelen en een leven lang leren zou voor iedereen weggelegd moeten zijn. Het volwassenonderwijs speelt ook een belangrijke rol in het zoeken naar baan, want zoals al in de agenda staat is de arbeidsmarkt meer en meer flexibel geworden en is deze sterk in ontwikkeling. Dit betekent dat er voor sommigen om- en bijscholing nodig is, ook om de mismatch tussen opleiding en praktijk tegen te gaan. Wij vroegen aan de wethouder waarom volwassenonderwijs niet is opgenomen in de agenda en willen graag weten wat hij hier aan gaat doen.

Afrondend
Wij zijn blij met deze ambitieuze onderwijsagenda. De aanpak van verschillende thema’s zal echter breder liggen dan alleen het onderwijs en de koppeling met bijvoorbeeld sociaal beleid en jeugdzorg is noodzakelijk. Wij gaan er vanuit dat de wethouder deze verbindingen legt en zijn benieuwd naar de uitwerking.

Wij zien nog wel enkele aanvullingen op de onderwijsagenda, met name op onderwijsachterstanden, ouderbetrokkenheid thuis en het volwassenonderwijs. Eerlijke kansen beginnen namelijk in het onderwijs en de plek waar je wieg heeft gestaan mag nooit bepalend zijn voor je schoolloopbaan. Iedereen in Zwolle moet de kans krijgen om zijn talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen, daar zal de PvdA zich voor blijven inzetten.