Onze bijdrage aan het debat over de energietransitie.
Twee weken geleden bleek dat we de klimaatdoelen uit de Urgenda-rechtszaak niet gaan halen. In plaats van te onderkennen dat we al jarenlang te weinig doen, reageerde het kabinet door te zeggen dat de rechter niet op de stoel van de politiek moest gaan zitten. Een bijzondere opmerking, aangezien het natuurlijk niet gaat om de uitspraak van de rechter. Het gaat om een zorgplicht naar je inwoners toe en bovenal gaat het om het onvoldoende serieus nemen van de toekomst van ons land. Laten we er daarom hier in Zwolle voor zorgen we niet in eenzelfde situatie terecht komen. Laten we zorgen dat we hier wel onze doelen halen en laten we het hier vooral hebben over de weg naar die doelen toe. Een weg waarbij het voor ons gaat om snelheid, solidariteit en eigenaarschap.
En als we dan kijken naar het plan van aanpak voor de energietransitie in de gemeente Zwolle zien we gelukkig een stap in de goede richting. We zien doelen die breed gedragen worden door het college, de raad en onze stad. We zien ook dat het college sturing en uitvoering probeert te geven. Maar we zien ook dat het college worstelt. Een aantal wensen en voorstellen uit het vorige debat zijn overgenomen, maar we zien vooral ook dat deze zijn benoemd als plannen, onderzoeken en aandachtspunten.
Maar we moeten wel aan de slag. En vanuit die verantwoordelijkheid die onze fractie daar voor voelt staan wij in beginsel dan ook positief tegenover het plan van aanpak. Wij ondersteunen de doelen en de verschillende speerpunten, maar wel zullen wij kritisch zijn op de vervolgstappen. Het plan van aanpak laat namelijk nog erg veel ruimte. Daarom staan wij graag stil bij de door ons gewenste snelheid, solidariteit en eigenaarschap. Dat is namelijk het kader waaraan wij alle vervolgstappen zullen toetsen.
Allereerst die snelheid. Die is belangrijk om onze doelen voor 2025 te halen. En met betrekking tot die snelheid willen graag twee zaken aanstippen.
Ten eerste de capaciteit om inwoners en ondernemers te adviseren, te ondersteunen en bij te sturen. Het plan van aanpak heeft het over ruim baan voor kleinschalige initiatieven, handhaving van de wet milieubeheer en de inzet van het gemeentelijke energieloket. Maar als we dan zien dat daar in totaal niet meer dan een paar fte voor beschikbaar is, dan vragen wij ons af of dit voldoende is.
Het plan van aanpak heeft het namelijk over het schetsen van handelingsperspectief. Wat ons betreft gaat het veel meer om het bieden van handelingsperspectief. Als inwoners aankloppen bij het energieloket, dat ze dan niet alleen informatie krijgen, maar bij wijze van spreken bij het kruisje kunnen tekenen en dat de isolatie van hun huis geregeld wordt. Veel inwoners willen graag, laten we dat vooral zo goed mogelijk ondersteunen.
En als tweede punt – voor die snelheid – dan toch nog even over die windmolens. Want daarmee is natuurlijk een grote versnelling mogelijk. Wij snappen dat de keuze voor Tolhuislanden een politieke afspraak is. Maar wat we nu ook zien is dat alle argumenten voor Tolhuislanden, mogelijk ook gaan gelden voor de locatie bij Windesheim, als de gemeente Olst-Wijhe doorzet met haar windmolens. Is het dan toch niet mogelijk om – net als bijTolhuislanden – te kijken hoe de inwoners hier zelf vorm aan kunnen geven, bv in een lokale coöperatie? En waarmee eventueel bepaalde bezwaren – bij inwoners én gemeenteraad – ook weggenomen zouden kunnen worden? Dat horen wij graag van de wethouder.
Dan ons tweede punt: een solidaire energietransitie. Vol inzetten op een duurzame toekomstis sociaal. We hebben daarmee oog voor de toekomstige generaties. Maar dat vol inzetten op die energietransitie brengt ook risico’s met zich mee als we kijken naar de weg er naar toe. Die is niet voor iedereen even gemakkelijk, en daar moeten we oog voor hebben.
Essentieel is daarom betaalbaarheid. Zowel voor die mensen die nu stappen willen zetten als voor die mensen die dat nog niet kunnen, bv. omdat ze het geld daar niet voor hebben. Onze fractie is daarom blij dat er een strategie komt voor een eerlijke uitvoering van de energietranstitie en het tegengaan van energiearmoede. Ook is het goed om te zien dat het door ons gewenste energiefonds is opgenomen in het plan van aanpak. Wel mag dit laatstenog wat steviger wat ons betreft: dus niet een onderzoek naar de mogelijke rol van een energiefonds. Nee, wij verwachten voor de zomer gewoon een concreet voorstel voor een fonds van waaruit wat ons betreft vol wordt ingezet op een eerlijke en betaalbare energietransitie.
Verder betekent een eerlijke transitie ook een wezenlijke bijdrage van bedrijven en maatschappelijke instellingen. Dat zien we gelukkig ook terug aangezien de meeste energiebesparing daar vandaan moet komen, maar onze twijfels hebben wij nog steeds bij de sectorgerichte aanpak, of in ieder geval de magere uitwerking daarvan. Wij verwachten dan ook veel van de verdere uitwerking die dit kwartaal onze kant op komt. En wij horen graag of de wethouder al een aantal concrete voorbeelden kan geven van activiteiten die in die sectorgerichte plannen komen te staan.
En dan – naast snelheid en solidariteit – ons derde punt: eigenaarschap. Natuurlijk eigenaarschap bij de gemeente in haar rolneming, maar vooral ook eigenaarschap bij onze inwoners. Ik referereerde er net al aan bij de windmolens, maar eigenaarschap vergroot het draagvlak. Ook zorgt het er voor dat opbrengsten in Zwolle blijven, dat inwoners onderling contact leggen en dat we een eerlijke balans krijgen tussen de lusten en lasten. Onze oproep aan het college is dan ook om zowel bij kleinschalige als bij grootschalige initiatieven bijzonder veel aandacht te hebben voor de deelname van inwoners, en ook vooral op zoek te gaan naar inwoners die zelf iets willen opstarten of ontwikkelen, bijvoorbeeld een zonnepark, en hen hier volledig in te begeleiden en ontzorgen. Laten wij die stad worden waar we het over tien jaar niet meer hebben over de hoogte van de bijdrage van een grootschalig initiatief aan de stad, juist omdat achter elk initiatief onze eigen inwoners en lokale energie coöperaties schuil gaan. Dat is wat ons betreft de inzet van het plan voor het vergroten van de participatie, zoals aangekondigd is voor het derde kwartaal.
Wij zien een plan waarvan wij de doelen dragen, waarin we in vergelijking met de vorige keer een aantal aanvullingen zien, maar ook een plan dat echt nader uitwerking behoeft.
Een belangrijke kanttekening daarbij is nog dat wij ons grote zorgen maken over de financiering. De 1,7 miljoen voor 2019 is wat ons betreft echt te weinig. De gemeente zal een proactieve, ondersteunende en waar nodig zelf-organiserende rol moet spelen. Als we daarbovenop in het plan lezen over het ondersteunen van kleinschalige initiatieven, grootschalige initiatieven, uitwerken van alle plannen, adviseren van inwoners, samenwerking in de regio, handhaving van de wet milieubeheer, en ga zo maar door, dan vraagt dit om beduidend meer inzet. Onze fractie wil dat graag, en wij dringen er bij de wethouder dan ook op aan om met aanvullende voorstellen te komen bij de PPN. Alleen dan zullen we – met het oog op de doelen van 2025 – de energietransitie snel, solidair en met eigenaarschap bij de inwoners kunnen volbrengen.
