Zwolle moet grote inspanning leveren om energietransitie vorm te geven.

In het raadsdebat van 29 mei jl. over het stadsgesprek heeft de fractie van de Partij van de Arbeid het college gevraagd op zo kort mogelijke termijn een Visienota Energietransitie Zwolle aan de raad voor te leggen, waarover nog voor de zomervakantie 2017 debat en besluitvorming plaatsvindt. Andere fracties ondersteunden ons verzoek.

Wij zijn blij dat het college die wens van de raad zo voortvarend heeft opgepakt en dat wij nu over het Ambitiedocument Energietransitie kunnen spreken

Onze bijdrage van vanavond bestaat uit twee gedeelten:

• Een recapitulatie van de elementen voor een visienota Energietransitie die wij op 29 mei hebben geformuleerd en een toetsing van het Ambitiedocument aan die elementen
• Onze kernpunten en conclusies

Onze uitgangspunten van 29 mei 2017 en toetsing van het Ambitiedocument aan die uitgangspunten

1. De doelstellingen Zwolle energieneutraal in 2050 en de dubbelslag voor 2025 (25% minder CO2-uitstoot en 25% schoon opgewekte energie) komen terug in het Ambitiedocument. De doelstellingen voor 2020 (dubbelslag 20%) worden niet meer genoemd en daarover hebben wij een vraag. Het college noemt de 25% in 2025 “een realistische actualisatie en tegelijk een aanscherping van de bestaande doelstellingen voor 2020”. Hoe moeten we die opmerking uitleggen? Is 2 x 20% in 2020 niet haalbaar, maar 2 x 25% in 2025 wel? Is er dus sprake van een meer geleidelijke opbouw in de gemeentelijke ambities voor de komende acht jaar?
2. Zoveel mogelijk schone energie moet in Zwolle zelf worden opgewekt. Het Ambitiedocument geeft aan dat Zwolle lokaal wil doen wat lokaal kan (ca. 30%) en de rest in regionaal of provinciaal verband wil realiseren. Over eventueel aanhaken bij maatregelen op nationale schaal wordt niet expliciet gesproken.
3. De Zwolse schone-energiemix moet wat ons betreft bestaan uit zonnepanelen, windenergie, biomassa en energiebesparing, aangevuld met andere bronnen die in de Zwolse context relevant zijn.

Al deze elementen komen terug in het Ambitiedocument.

4. De opbrengst van schone energie die in Zwolle wordt opgewekt, moet maximaal ten goede komen aan de stad en haar inwoners.

Het Ambitiedocument onderschrijft dit uitgangspunt. Daarbij wordt verwezen naar diverse lokale initiatieven die de gemeente ondersteunt (bijv. Wijbedrijf Dieze) of waarin zij participeert (bijv. warmtevisie voor bestaande woningvoorraad).

Het idee van een Lokaal Gemeenschappelijk Energiebedrijf zijn wij in het Ambitiedocument niet tegengekomen.

5. De actieve rol van de gemeente in het opsporen en ondersteunen van kansrijke lokale initiatieven die wij bepleit hebben, krijgt gestalte in de drie ambities:
   1. inzicht en uitzicht bieden,
   2. stimuleren en betrekken
   3. de eigen verantwoordelijkheid als gemeente (verkeer en infrastructuur, gasloze nieuwbouwwijken, verduurzaming gemeentelijk vastgoed, LED in openbare verlichting).

Daarnaast wordt ingezet op meer energiebesparing bij bedrijven, transformatieafspraken voor duurzaamheid en energie met woningbouwcorporaties, een afwegingskader grootschalige duurzame energieopwekking en de benadering KEC (= Klimaatadaptief, Energieneutraal en Circulair) in gebiedsontwikkelingen. Een Zwols Klimaatakkoord wordt niet genoemd.

Het college wil periodiek bij de beleidscyclus (in voor- en najaar) rapporteren over de voortgang van de energietransitie en waar nodig extra maatregelen nemen om de ambities te halen. Ook dit is conform onze uitgangspunten

Onze kernpunten en conclusies

De fractie van de PvdA is van mening dat het college met dit Ambitie-document een stevig en ambitieus stuk op tafel heeft gelegd dat in belangrijke mate overeenkomt met de uitgangspunten die wij op 29 mei hebben geformuleerd en dat een goede basis vormt om de grote inspanning die ook Zwolle moet leveren in het kader van de energietransitie uit te werken en vorm te geven.

Het is goed om ons te realiseren dat het hier een proces van vele jaren betreft. Een dynamische uitvoeringsagenda zoals het college voorstelt, lijkt ons daarbij een praktische aanpak.

Op enkele aspecten willen we hier nog specifiek ingaan en daarbij ook onze kernpunten aangeven.

2. Wij vinden het uitstekend dat de energietransitie in het Ambitiedocument niet eenzijdig als een energievraagstuk wordt benaderd, maar dat er actief gezocht wordt naar de economische en sociale meerwaarde van de te nemen maatregelen. Van die benadering worden de stad en haar inwoners drie keer sterker: energietransitie draagt bij aan een duurzaam Zwolle, biedt veel nieuwe werkgelegenheid en leidt tot lagere woonlasten, waarvan zoveel mogelijk Zwollenaren kunnen profiteren.
3. De opgave waarvoor Zwolle zich gesteld ziet en die in het Ambitie-document sterk wordt neergezet, is immens: van 7% duurzaam opgewekte energie in 2017 naar 25% in 2025 en 25% minder CO2-uitstoot dan in 1990.

Daarvoor zullen we werkelijk alle zeilen bij moeten zetten, waarbij een krachtig optreden van de gemeentelijke overheid in een regisserende, stimulerende en beslissende rol onmisbaar is.

1. 1. Kleinschalig. Zwolle kent nu al vele, vaak kleinschalige initiatieven als het om duurzame energie en energiebesparing gaat. Die zijn bijzonder waardevol – qua opbrengst en vooral draagvlak – en verdienen krachtige ondersteuning vanuit de gemeente. Initiatieven in wijken willen samenwerken en van elkaar leren. Een lerende netwerkorganisatie is daartoe een goed model, waaraan de gemeente deelneemt en ondersteuning moet bieden.
   2. Grootschalig. Maar we moeten ook realistisch zijn: met kleinschalige initiatieven alleen gaan we die dubbelslag van 2 x 25% in 2025 niet halen. Er zijn diverse grote klappers nodig, zowel in de energiebesparing als in de opwekking van duurzame energie. Dat vereist een zeer actieve opstelling van de gemeente, vooral in het uitdagen van het lokale bedrijfsleven (waar nog een wereld te winnen is bij besparing en opwekking), de woningbouwcorporaties en het onderwijs. Ook zullen de komende jaren enkele grootschalige productie-initiatieven in Zwolle gerealiseerd moeten worden. De gemeente moet daarbij wat ons betreft maximaal inzetten op lokale initiatieven en daaraan voorrang geven. Externe ontwikkelaars kunnen wat ons betreft pas in beeld komen als lokale initiatieven ondanks de krachtige inzet van de gemeente te weinig opleveren en alleen onder de voorwaarde dat zij leveren via het op te richten lokale energiebedrijf.
   3. Een Zwols Klimaatakkoord dat al in oprichting is, kan een prima middel zijn om zoveel mogelijk kleinschalige en grootschalige initiatieven samen te brengen om de doelstellingen van de Zwolse energietransitie voor 2050 en 2025 te helpen realiseren. Hiermee wordt de vernieuwingskracht in de Zwolse samenleving maximaal gemobiliseerd. De gemeente moet in dit akkoord participeren en zorgen voor voldoende evenwicht tussen kleine en grote organisaties.
   4. De opbrengsten moeten lokaal landen. Een lokaal energiebedrijf waarin de gemeente nadrukkelijk participeert, neemt de lokaal geproduceerde duurzame energie af en zorgt ervoor dat de opbrengsten aan Zwolle en de Zwolse burgers ten goede komen.

4. Energietransitie is onontkoombaar en biedt veel kansen voor Zwolle. Maar er zijn ook schaduwzijden waar we niet voor moeten weglopen. Grootschalige opwekking van duurzame energie heeft ook ruimtelijke consequenties waar niet iedereen onmiddellijk enthousiast zal worden. De gang van zaken rondom het windmoleninitiatief Voorst is daarvan een sprekend voorbeeld. Echter, zoals het Ambitiedocument terecht aangeeft, we hebben in Zwolle alle bruikbare vormen van energie nodig. Dat vereist ook grootschalige oplossingen. De discussie met de stad, die zorgvuldig gevoerd moet worden en waarin de gemeente wat ons betreft het voortouw moet nemen, moet dan niet gaan over de vraag of we dit soort oplossingen willen in Zwolle, maar waar en onder welke voorwaarden.
5. Dat brengt ons bij het laatste punt, het Afwegingskader Grootschalige Duurzame Energieopwekking. Nut en noodzaak van zo’n afwegingskader staan voor ons niet ter discussie. Maar ook hier geldt dat er tempo gemaakt moet worden. Zolang het afwegingskader ontbreekt, is het niet mogelijk om in Zwolle grootschalige initiatieven te ontwikkelen en te beoordelen. Dat is een situatie die we ons niet kunnen permitteren en op een herhaling van het debacle-Voorst zit uiteraard niemand te wachten.

Wij vragen de wethouder dan ook het opstellen van het Afwegingskader voortvarend ter hand te nemen zodat de raad nog voor het einde van 2017 dit document kan vaststellen.