Snel duidelijke en richtinggevende keuzes over richting energietransitie

De bijdrage van Jan Slijkhuis aan het debat over de energiemix:

Het hoort van oudsher bij de sociaaldemocratie als toekomstgerichte beweging om problemen niet als natuurverschijnselen te benaderen, maar als opgaven waarvoor oplossingen gevonden moeten worden, hoe moeilijk dat vaak ook is.

Die oplossingsgerichte benadering geldt wat ons betreft ook voor de klimaatverandering: dat is geen natuurramp die ons overkomt, maar een levensgroot en urgent probleem veroorzaakt door menselijk gedrag. En het geldt zeker voor de energietransitie: de noodzakelijke en onontkoombare overschakeling van fossiele op duurzame energie, als antwoord op de klimaatverandering, voor de toekomst van onze kinderen en kindskinderen.

Ook als het om Zwolle gaat wil de Partij van de Arbeid de opgave van de energietransitie oplossingsgericht benaderen. Dat betekent dat we antwoord moeten geven op de vraag welke stappen in die Zwolse energietransitie noodzakelijk zijn (het handelingsperspectief) en op de vraag wat die transitie kan en moet opleveren voor de stad en haar inwoners (het opbrengstperspectief).

Vanuit sociaaldemocratisch perspectief hechten wij zeer aan een eerlijke verdeling van de toegang tot energiebronnen. Daarom krijgen wat ons betreft lokale initiatieven duidelijk de voorkeur boven (inter)nationale initiatieven. De redenen hiervoor zijn eenvoudig: lokale initiatieven zorgen ervoor dat de opbrengsten neerslaan in de stad, kunnen de lokale inkomensverdeling positief beïnvloeden, wakkeren de lokale innovatiekracht aan en zorgen voor lokale werkgelegenheid.

In onze ogen is het van het grootste belang dat de gemeente – en in het bijzonder de gemeenteraad vanuit haar kaderstellende rol – op korte termijn duidelijke richtinggevende keuzes maakt over de richting van de energietransitie in Zwolle. Die keuzes gaan over de volgende vragen.

• Met welke maatregelen zorgen we ervoor dat we de zeer forse doelstellingen voor Zwolle zoals genoemd in de PPN 2018-2021 (energieneutraal in 2050; van 7% schone energie nu via 20% in 2020 naar 25 % in 2025; CO2-uitstoot in 2020 20% lager dan in 1990, in 2025 zelfs 25% lager) daadwerkelijk halen?
• Hoe betrekken we mensen uit de stad actief bij de noodzakelijke keuzes en voorkomen we – bijvoorbeeld – dat sessies met klankbordgroepen ontaarden in loopgravenoorlogen die alleen maar verliezers kennen?
• Hoe nemen we als gemeente een actieve rol, waarbij we de energietransitie niet laten afhangen van toevallige initiatieven uit de stad, maar die initiatieven als gemeente versterken, perspectief geven en in een breder kader plaatsen?

Die roep om duidelijkheid was onmiskenbaar te horen tijdens het stadsgesprek van 19 april jl. en ook tijdens de bijeenkomsten die wij als partij de afgelopen weken hebben georganiseerd. Wat onze fractie betreft geeft die roep om duidelijkheid dan ook aanleiding om vanavond een concreet voorstel te doen waarmee op korte termijn klare wijn kan worden geschonken over de gemeentelijke ambities in de energietransitie.

Dat brengt ons bij de vraag hoe we de aanpak van de energietransitie in Zwolle tot nu toe beoordelen. Het antwoord op die vraag is helaas niet positief: we moeten vaststellen dat het college tot nu toe geen visie op de energietransitie op tafel heeft gelegd. Dat was – zoals gezegd – een klacht tijdens het stadsgesprek, maar zelfs vanavond in dit belangrijke debat moeten we het doen met een informatienota die feitelijk niet meer is dan een aanbiedingsbrief bij het verslag van het stadsgesprek en met de al eerder geproduceerde informatienota Energietransitie van 23 februari jl. die wel informatie op onderdelen geeft, maar geen keuzes maakt en geen enkele status heeft. Dat is ernstig, zeker als we de grote ambities zoals genoemd in de komende PPN waarop ik zojuist heb gewezen, afzetten tegen de feitelijke situatie: van 7% nu naar 25% duurzaam opgewekte energie in 2025, een groei met 18% in acht jaar tijd.

Naast het ontbreken van een visie en daarmee van houvast voor mensen in de stad kunnen we ook vaststellen dat de afzijdige houding van het college ten opzichte van initiatieven uit de stad (officieel noemen we dat ‘faciliterend’) bij het initiatief voor windmolens op Voorst heeft geleid tot een impasse die wordt gekenmerkt door grote verdeeldheid in de stad en een dreigende ondermijning van de steun voor windenergie überhaupt in Zwolle.

Voor alle duidelijkheid: de PvdA is voorstander van windenergie in Zwolle en Voorst vinden wij op zich geen gekke locatie, maar het proces rondom Voorst is door het ontbreken van visie en regie zo slecht verlopen dat het haast niet mogelijk is dit initiatief te omarmen zonder een zware hypotheek te leggen op alle stappen die we in de zeer nabije toekomst nog moeten zetten in de stad.

Dat vraagt dus om actie op korte termijn, want de situatie is ernstig maar niet hopeloos.

Daarom stellen wij het volgende voor: het college legt op zo kort mogelijke termijn een beslisnota Visie Energietransitie Zwolle aan de raad voor, waarover nog voor de zomervakantie 2017 debat en besluitvorming plaatsvindt.

Die Visienota bevat de volgende elementen:

1. De doelstellingen zoals geformuleerd in de PPN 2018-2021 (Zwolle energieneutraal uiterlijk in 2050; vermindering van de CO2-uitstoot met 20% in 2020 en 25% in 2025 t.o.v. het niveau van 1990; de energie in Zwolle wordt in 2020 voor 20% en in 2025 voor 25% schoon geproduceerd)
2. Zwolle realiseert de opwekking van haar inzet op schone energie zoveel mogelijk op eigen grondgebied (naar de huidige inzichten ca. 30%) en werkt voor het overige nauw samen met gemeenten in de regio/de provincie c.q. sluit aan bij afspraken in nationaal verband.
3. De Zwolse schone-energiemix gericht op de doelstellingen uit de PPN bestaat uit zonnepanelen, windenergie, biomassa en energiebesparing, aangevuld met andere bronnen die in de Zwolse context relevant zijn.
4. De opbrengst van schone energie die in Zwolle wordt opgewekt, moet maximaal ten goede komen aan de stad en haar inwoners. Daartoe ondersteunt de gemeente het lopende initiatief voor de oprichting van een Lokaal Gemeenschappelijk Energiebedrijf dat een zo groot mogelijk deel van de lokale opwekking voor zijn rekening neemt.
5. De gemeente kiest voor een actieve rol in de uitbouw van de energietransitie in Zwolle. Zij wacht niet af tot lokale initiatiefnemers zich melden, maar gaat actief op zoek naar partijen en ondersteunt kansrijke initiatieven maximaal. De gemeente zet zich in voor het sluiten van een Zwols Klimaatakkoord, waartoe enkele partijen in de stad het initiatief hebben genomen. Het college rapporteert halfjaarlijks aan de raad over de voortgang in het realiseren van de doelstellingen uit de PPN 2018-2021 en neemt waar nodig het initiatief tot versnellingsacties.

Graag horen wij van de wethouder of hij ons voorstel deelt en of hij bereid en in staat is de door ons gevraagde visienota op korte termijn op tafel te leggen, zodat hierover nog voor de zomervakantie 2017 besluitvorming in de raad kan plaatsvinden.

Ook horen wij graag van de wethouder hoe de uitwerkingsnotitie waarvan sprake is in de informatienota Uitkomsten Stadsgesprek Energietransitie, zich verhoudt tot de door ons voorgestelde visienota.

Op basis van de visienota kan dan afweging en besluitvorming ten aanzien van het initiatief windmolens Voorst plaatsvinden.