Cultuur is er voor iedereen
We hebben lang moeten wachten op de cultuurnota. Ik was al bang dat ik hem niet meer zou kunnen behandelen, vanwege mijn zwangerschapsverlof, maar inmiddels heeft mijn zoontje zijn eerste culturele ervaringen alweer achter de rug. Maar hij ligt er en we vinden er uiteraard iets van. We zullen eerst kort schetsen wat de visie van de PvdA op cultuur is en vervolgens de cultuurnota langslopen op de volgende voor ons belangrijke 5 thema’s:
1) cultuuronderwijs
2) actieve cultuurparticipatie/amateurkunst
3) cultuurbereik
4) cultureel ondernemerschap
5) goed werkgeverschap
Daarna komen de volgende punten nog aan bod:
– geschiedenis van het spoor
– de toekomst van het Stedelijk Museum
– de benodigde gelden voor de Zwolse Theaters
Visie op cultuur
De PvdA vindt het allereerst belangrijk wat cultuur doet voor de mens, naast wat cultuur doet voor de stad. Ik had het net al even over mijn jongste zoontje, maar met mijn zoon van 4 ben ik nu al naar meer voorstellingen geweest dan ik tot pakweg mijn 15e ooit ben geweest. Als ik nu met hem ergens heen ga, naar Buurman en Buurman in de Spiegel of naar een concert van zijn vader in Odeon, kijk ik niet naar het podium, maar naar zijn koppie. Zo ontroerend om te zien wat muziek of theater zichtbaar teweegbrengt bij een kind. En die intrinsieke waarde van cultuur, dát is ons uitgangspunt. Cultuur raakt, verwart, emotioneert en inspireert. En wij willen dat ieder kind, met zoveel mogelijk soorten cultuur in aanraking komt in zijn jeugd. Helaas is dat geen vanzelfsprekendheid en dat brengt ons bij ons eerste thema, namelijk:
1) Cultuuronderwijs
In een ideale wereld nemen alle ouders hun kinderen mee naar voorstellingen, gaan ze op muziekles of op ballet. Tot mijn 12e had ik alleen het Zijdemuseum van Wouw bezocht met school, een uitje dat ik me nog erg goed herinner, maar daar hield het verder wel mee op. Vandaar ook onze keuze om vooral te investeren in cultuureducatie, zodat via school zo veel mogelijk kinderen worden bereikt, namelijk die kinderen die van huis uit niet meegenomen worden naar musea, concertgebouwen of (hele toffe) architectuurbiënnales.
Wij constateren dat er weinig aandacht is in de nota voor de intrinsieke waarde van cultuur en voor cultuuronderwijs en dat betreuren we. Het gaat vooral over hoe en wat en niet over waarom.
2) Cultuurparticipatie / amateurkunst
De PvdA vindt net als het college amateurkunst ontzettend belangrijk en we zien dat ook op een goede manier in de cultuurnota terugkomen. Want ook na en naast school speelt cultuur een belangrijke rol. De mogelijkheid om zelf actief aan cultuur te doen. Om sluimerend talent te ontdekken of gewoon om een zinvolle en leuke vrijetijdsbesteding te hebben. En dat geldt niet alleen voor jongeren, maar zeker ook voor ouderen. Mooie projecten zijn bijvoorbeeld LAB1870 dat jong en oud bij elkaar brengt en de Popronde, waar ieder jaar weer veelbelovende bandjes te zien zijn. Maar we zien ook de vele muziekverenigingen en koren die Zwolle rijk is, en wat voor menig Zwollenaar een manier is om bijvoorbeeld in contact te komen met anderen. Want ook dat doet cultuur: mensen samen brengen. Dat laatste brengt me bij het volgende punt: het vergroten van het bereik van cultuur.
3) Het bereik van cultuur: zorg voor diverser publiek!
Als je om je heen kijkt tijdens een voorstelling in een willekeurig theater of op een willekeurige ochtend binnenloopt bij een museum, dan zie je toch vooral grijze, witte bezoekers die over het algemeen wel wat geld te besteden hebben. En met die groep is natuurlijk niets mis, maar cultuur is er voor iedereen en moet dus ook voor iedereen toegankelijk zijn. Zoals de directeur van Hedon zo mooi zei in een interview (naar aanleiding van de prijs voor beste directeur die hij in ontvangst mocht nemen): “Hedon is een dure stapel stenen, betaald door de stad. Dan moet je ook dingen laten gebeuren voor de stad.” Daar kunnen we ons helemaal in vinden. Daarom vinden wij dat vooral de grotere instellingen, die het meeste geld krijgen ook een verantwoordelijkheid hebben om die Zwollenaren te bereiken die we nu niet zien. Poppodia en festivals doen het al wat beter, daar is het publiek van nature wat gemêleerder.
Wij denken dat door intensievere samenwerking op dit thema nog extra stappen gemaakt kunnen worden. Dus vragen we de wethouder met de culturele instellingen en evenementenorganisatoren in gesprek te gaan met als doel een diverser publiek naar binnen krijgen. Dat kan bijvoorbeeld door meer variatie in het aanbod, dus door kritisch te kijken naar de programmering. Ik denk dat de Fundatie met de expositie over Nick en Simon aardig wat publiek binnen heeft gehad wat normaal niet komt. Maar bijvoorbeeld: deze week wordt zoals ieder jaar de afschaffing van de slavernij groots gevierd in Amsterdam met het Keti Koti festival, maar in Zwolle is hier geen noemenswaardige aandacht voor (zou bijvoorbeeld een mooi thema voor Club Cele zijn), terwijl het belangrijke momenten zijn in gedeelde geschiedenis. Hoe kan dat? Is er echt geen behoefte aan?
Mooie voorbeelden van het betrekken van Zwollenaren bij cultuur zien we al in de wijk: De Bruisende Buren dat afgelopen week plaatsvond bij mij om de hoek in Zwolle-Zuid. Een heel mooi initiatief met muziektheater over, voor en met de wijk. Zo snijdt het mes aan meer dan twee kanten: mensen kunnen genieten cultuur in hun wijk en ze maken kennis met opera, waardoor het Kameroperahuis heeft misschien weer extra bezoekers. En wie weet wordt er een operazanger(es) in de dop ontdekt of gaat iemand naar een voorstelling van de Nederlandse Reisopera in Odeon!
Cultuur moet niet bijdragen aan het creëren van gescheiden werelden, of aan die tweedeling waar we het vorige week over hadden. Cultuur kan juist helpen verschillen te overbruggen en bevolkingsgroepen bij elkaar brengen.
Over participatie en het bereiken van verschillende doelgroepen gesproken, willen we nog wel graag de Joseph Wresinski Cultuur Stichting noemen. We zijn er trots op dat deze stichting in Zwolle is gehuisvest. Armoede, dakloosheid en cultuur bij elkaar zien we niet vaak samengebracht en hun laatste voorstelling De Omdenkers was enorm ontroerend en succesvol. In 2017 verwacht de stichting met een nieuwe voorstelling te komen. Er wordt gesteld dat de stichting zonder steun van de gemeente kan blijven bestaan, maar waar is dit op gebaseerd? We hopen dat de stichting gebruik kan blijven maken van andere gemeentelijke fondsen, want we zouden het betreuren als ze Zwolle zouden verlaten.
4) Cultureel ondernemerschap
Wij vinden dit prachtig. We zijn ook trots op de creatieve industrie in Zwolle. En cultureel ondernemerschap moet zeker worden gestimuleerd waar het kan. Het activiteitenfonds kan veel betekenen voor jonge kunstenaars die willen experimenteren, maar wel startkapitaal nodig hebben. Die ruimte willen we geven aan de stad en aan de kunstenaars. We zijn ook wel erg benieuwd naar de verdere uitwerking en de voorwaarden van het activiteitenfonds. Het is nu nog erg open gelaten.
We willen nog een belangrijk punt benadrukken. Cultureel ondernemerschap is in onze ogen niet bedoeld om gesubsidieerde kunst te vervangen. Natuurlijk, waar mogelijkerwijs meer gedaan kan worden om eigen inkomsten te genereren, moet dat gebeuren, maar er zit een grens aan. Het moet niet ten koste gaan van de oorspronkelijke doelstelling van een instelling. Als een instelling ineens fondsen moet gaan werven, dan moet daar tijd en dus geld aan worden besteed, dat vervolgens niet kan worden besteed aan de producties. We zijn dan ook blij dat bijvoorbeeld Gnaffel aangeeft deze bezuiniging aan te kunnen, zonder dat dat ten koste gaat van hun producties, maar wat ons betreft is dit gewoon een bezuiniging die onder het mom van “ruimte voor cultureel ondernemerschap” wordt doorgevoerd. Het is een keuze, een waar we wel achter kunnen staan, maar we willen wel van de wethouder horen of hij deze grens aan cultureel ondernemerschap erkent en of hij daar in de toekomst rekening mee houdt.
5) Goed werkgeverschap
Goed werkgeverschap, ook in de culturele sector, daar staat de PvdA voor. We lezen het in de trends van het Trendbureau Overijssel: culturele organisaties moeten flexibel zijn en daarmee ook hun personeel. Dit snappen we gezien alle ontwikkelingen, maar staat soms haaks op de PvdA-gedachte die streeft naar bestaanszekerheid en vaste contracten. Ik kom nu vanzelf op het Stedelijk Museum. Want de PvdA steunt de gedachte van een fusie, daar hebben we in deze raad ook al vaker voor gepleit. Maar dit zal ook iets betekenen voor het huidige personeel, zoals mijn collega Meijerink vorige week al aangaf tijdens de Perspectiefnota. En hoewel sommige werknemers natuurlijk zullen vertrekken, omdat ze met pensioen gaan, zal voor een aantal ook een sociale vertrekregeling moeten worden gezorgd. Wij verwachten van het Stedelijk Museum Zwolle en de Zwolse Theaters dat ze dit zorgvuldig en met maatwerk oppakken.
#tegendebakker
Goed werkgeverschap is ook oog hebben voor de inkomenspositie van kunstenaars in de stad, veelal zzp’ers. Recent onderzoek van de Sociaal Economische Raad heeft aangetoond dat de financiële situatie van veel kunstenaars dramatisch is. Afgestudeerden van de bacheloropleiding autonome beeldende kunst verdienen bijvoorbeeld gemiddeld 880 euro bruto per maand. De vraag waarom kunstenaars zo vaak dingen voor niets moeten doen is wat ons betreft legitiem. De creatieve denkkracht wordt vaak niet uitbetaald. Daarom deze morele oproep aan de gemeente en de culturele instellingen het goede voorbeeld te geven: voordat ze een kunstenaar of iemand uit de creatieve sector vragen iets voor niets of tegen een kleine vergoeding te doen, zich af te vragen of ze dit ook #tegendebakker zouden zeggen: “Geef mij die 5 grof volkoren broden voor niets, dat is goed voor je naam.” Als je op twitter op die hashtag zoekt, zie je allerlei voorbeelden.
– Geschiedenis van het spoor
Het college wil een grotere zichtbaarheid van cultuur in Zwolle. Volgens mij heeft het programma van Koningsdag daar alvast mooi aan bijgedragen. In het bijzonder moet de cultuurhistorie van Zwolle worden versterkt. De drie centrale thema’s die daarbij worden genoemd zijn de Hanze, Moderne Devotie en de democratie. Volgens onze fractie is er meer in de geschiedenis van Zwolle de moeite waard om zichtbaar te maken, en dat is namelijk ook de geschiedenis van het spoor. Samen met de CU zullen wij een motie indienen om ook dit deel van de Zwolse geschiedenis toe te voegen aan de lijst die nu alleen cultuurhistorische onderwerpen bevat.
– Fusie / Nieuwbouwdeel Stedelijk Museum Zwolle
Zoals al eerder gezegd, wij steunen de keuze voor een fusie van het Stedelijk Museum en het Historisch Centrum Overijssel. Dit biedt volgens ons de meest solide oplossing voor de toekomst van de cultuurhistorie in Zwolle. Hiermee kan ook invulling worden gegeven aan de bezuinigingsopgave van € 300.000 die nog moet worden gerealiseerd. Wat ons betreft moet het grootste deel van dat geld komen uit een besparing op de personele kosten. Het nieuwbouwdeel van het Stedelijk Museum Zwolle zien we graag behouden voor de nieuwe organisatie, maar wat ons betreft is dat vooral een taak van de beide organisaties. We roepen via een motie het college en de directies op een inspanningsverplichting aan te gaan om dit nieuwbouwdeel te behouden.
– Zwolse Theaters
Ons laatste punt gaat over de Zwolse Theaters en eigenlijk kan onze fractie daar kort over zijn. Dit zijn kosten waar niemand op zit te wachten. Die niet voorspeld waren en vooral: die niet gering zijn. Het is wel een feit dat we de afgelopen jaren 250.000 euro hebben bezuinigd op de Zwolse Theaters en dat een dergelijk bedrag niet zomaar even opgehoest kan worden is ook niet geheel verrassend. We zijn blij met de gemaakte afspraken voor een bestemmingsreserve. Zo kunnen de Zwolse Theaters in het vervolg zelf hun onderhoudskosten betalen. Wat betreft de uitgestelde bezuiniging van 300.000 euro: ook daar kunnen we ons in vinden. Als we willen dat er flexibeler personeel met kwaliteiten worden aangetrokken die passen bij de huidige ontwikkelingen in de theaterwereld dan is deze eenmalige investering nodig. En dan wil ik nog een keer verwijzen naar het belang van goed werkgeverschap.
Samengevat: De PvdA wil dat cultuur voor iedereen bereikbaar is en daar mag meer moeite voor worden gedaan. In eerste plaats om wat het met de mens doet, vervolgens om wat het kan doen voor de stad en de samenleving. Cultuur zorgt voor ontmoeting, verbinding, ontwikkeling, emancipatie. En het is ook de economie. De PvdA juicht cultureel ondernemerschap toe mits om de juiste redenen gestimuleerd. En ook in de culturele sector wil de PvdA goed werkgeverschap.
